اختلال بيش فعالي- کم توجهي درنوجواني

اختلال بيش فعالي- کم توجهي درنوجواني

زماني اختلال بيش فعال ـ کم توجهي (ADHD) بيماري دوران کودکي تصور مي شد که با افزايش سن، علايم کاهش يافته و بيماري تاثير کمي روي عملکرد فرد در دوران نوجواني و بزرگسال مي گذارد و به خاطر همين والدين بدو�� آن که اقدام خاصي انجام دهند منتظر مي ماندند تا کودک بزرگ شود و همه چيز تمام شود و مي گفتند: بزرگ که شود خوب مي شود. ولي حالا تحقيقات نشان مي دهد که علايم و جنبه هايي از اين بيماري ادامه يافته و بر عملکرد زندگي کودک در دوران نوجواني و بزرگسالي تاثير مي گذارد و نيز علايمي چون مشکل توجه و تمرکز، بي نظمي، رفتارهاي تکانشي و بدون فکر، بي ثباتي هيجاني و .... باعث مشکلاتي در زندگي فرد شده و عملکرد او را در اين حوزه هاي مهم که براي يک زندگي خوب و لذت بخش لازم است تحت تأثير قرار مي دهند.

مشخصات و ويژگي هاي اختلال بيش فعال ـ کم توجهي درنوجوانان و بزرگسالان چيست؟

1. نقص توجه و تمرکز

اين نقص بخصوص براي دانش آموزان و دانشجويان مشکل زا خواهد بود. اين افراد در توجه و تمرکز هنگام مطالعه و انجام امور روزمره مشکل دارند، زماني که مشغول خواندن هستند به رؤيا فرو مي روند، دقايق سپري مي شود و آنها هنوز در همان صفحه اول در جا مي زنند. به چيزهاي مختلف فکر مي کنند الاّ به آن چيزي که بايد دقيقاً روي آن تمرکز داشته باشند. اين مسئله به ويژه براي دانشجويان و دانش آموزان دبيرستاني مي تواند مشکل ايجاد کند. مشکل عدم توجه و تمرکز باعث مي شود که فرد وسايل کوچک مورد نيازش را گم کند و نداند آنها را کجا گذاشته است، مثل کليد، سوئيچ، خودکار، کيف و ... و مرتب دنبال وسايل مي گردد. نمي تواند مکالمات (سخنراني، صحبت طرف مقابل، برنامه تلويزيون) را گوش دهد و در اين زمان ها حواسش متوجه موضوع ديگري است.

مشکل عدم توجه و تمرکز در دوران نوجواني باعث مي شود که فرد وسايل کوچک مورد نيازش را گم کند و نداند آنها را کجا گذاشته است

2. مشکلات حرکتي

مثل بيقراري هنگام نشستن و سرپا ايستادن، توانايي هاي ورزشي ضعيف تر، دست خط بد، اينها بيشتر سرپا هستند تا نشسته. در هنگامي که مجبور به نشستن هستند احساس بيقراري دارند و با پا يا دست خود ضرب مي گيرند.

3. رفتارهاي تکانشي و بدون فکر

فرد خيلي ناگهاني بدون مقدمه، بدون فکر کردن و بررسي عواقب پيامدهاي کارش رفتاري را انجام مي دهد يا حرفي را مي زند. در نتيجه به علت سخنان نسنجيده ممکن است منجر به رنجش ديگران شود. يا حرفي را بزند، شوخي کند که مناسب جمع نيست و بعد از آن پشيمان شود. تصميم گرفتن بدون فکر و عمل کردن به آن باعث مي شود که عجولانه ازدواج کند، عجولانه طلاق بگيرد، عجولانه شغل خود را ترک کند، استعفا دهد يا عوض کند، بي محابا رانندگي کند، تصادفات منجر به جرح داشته باشد و .....

اين علامت در نوجوانان منجر به بروز رفتارهاي پر خطري مثل مصرف مواد مخدر، وارد شدن به ارتباطات جنسي محافظت نشده، رانندگي هاي پر خطر و ... مي شود.

4. بي نظمي

اتاق و ميز کار او نامنظم و به هم ريخته است، هيچ چيزي در جاي خودش قرار ندارد براي پيدا کردن يک کپي، مدرک و يا پرونده مورد نياز مجبور است ساعت ها بگردد، ديگران او را شلخته و بي نظم توصيف مي کنند، دير در مدرسه يا دانشگاه حاضر شود، چند کار را همزمان شروع مي کند آنها را به اتمام نرسانده، سراغ کار و برنامه ديگري مي رود. کمد، لباس ها، وتخت و اتاق او نامرتب و به هم ريخته است.

5. مشکل در روابط بين فردي

روابط او با اطرافيان، دوستان و اعضاي خانواده تحت تاثير علايم بيماري است. به خاطر حرفها، شوخي هاي نسنجيده، برخوردهاي تند و بدون فکر اکثر دوستان و اطرافيان خود را مي رنجاند، بخاطر مشکل عدم توجه و تمرکز و فراموشکاري ممکن است نتواند به وعده و قول خود عمل کند، دير در محل قرار حاضر مي شود و يا اصلاً قرارش را فراموش مي کند. اينها همه مسايلي است که در روابط او با دوستان و اطرافيان مشکل ايجاد مي کند.

6. هيجاني بودن

زود رنج و حساس است، زود از کوره در مي رود، زود آرام مي شود، با کوچکترين تحريکي خشمگين مي شود و واکنش نشان مي دهد، خلق او مرتب تغيير پيدا مي کند. گاهي سر حال و شاداب و گاهي غمگين، ناراحت و در خود فرو رفته است. بتدريج که سن افزايش مي يابد و شخص از دوران کودکي وارد نوجواني و بزرگسالي مي شود، بالا رفتن هاي خلق کمتر مي شود و ما بيشتر خلق افسرده، عصبي و مضطرب را در او مي بينيم. يکي از مهم ترين دلايل اين مسئله تجربه مکرر ناکامي ها و دريافت پيامهاي منفي از اطرافيان است.

7. عدم تحمل استرس

نسبت به استرس هاي معمول زندگي واکنش و پاسخ هاي شديد و غيرمعمول مي دهد. چيزهاي خارج از برنامه را نمي تواند مديريت کند. تحت استرس، مضطرب، آشفته و تکانشي مي شود.

با توجه به علايم فوق تصور مي رود که زندگي فرد مبتلا به ADHD با مسايلي روبرو است که عملکرد فرد را در حوزه هاي اصلي با مشکلاتي روبرو مي کند، همانطور که در قبل اشاره شد اين بيماري روي عملکرد شخص در موارد زير تاثير مي گذارد:

1. پيشرفت تحصيلي

جامعه پيچيده امروزي، استفاده از تکنولوژي، اينترنت، کامپيوتر و ... نياز فرد را به تحصيلات فراتر از مدرسه و آموزش دانشگاهي و ثانويه بيشتر مي کند. درمدرسه و دانشگاه است که خيلي از نگرش ها، عقايد و افکار شکل مي گيرد، هويت پيدا مي کنيم و شغل و آينده خود را انتخاب مي کنيم. تکميل و انجام موفقيت آميز تحصيلات عاليه براي تطابق و پيشرفت شغل آينده ما ضروري است ولي ADHD ها براي رسيدن به چنين اهدافي در زندگي مشکل دارند آنها معمولاً:

• 3-2 سال کمتر از گروه کنترل تحصيل مي کنند.

• در دبيرستان بيشتر مردود مي شوند.

• کمتر وارد دانشگاه مي شوند و يا کمتر آن را به اتمام مي رسانند.

2. روابط صميمي

اکثراً در روابط با دوستان، اطرافيان و خانواده تعارض و استرس را تجربه مي کنند. اعتماد به نفس پايين، تجربه شکست هاي مزمن، اختلال توجه و تمرکز، رفتارهاي تکانشي و بدون فکر، بي ثباتي هيجاني، تحمل پايين ناکامي، کله شقي، سوء مصرف مواد و ساير مشکلات تأثير منفي بر روابط بين فردي آنها دارد.

ممکن است بطور تکانشي تصميم به ازدواج يا طلاق بگيرند. ميزان طلاق و جدايي در اينها بيشتر است. هر چند يک همسر حمايتگر و صبور از زندگي با يک فرد ADHD رنج مي برد و دچار خستگي و فرسودگي مي شود اما وجود او مي تواند خيلي در روند درمان بيمار کمک کننده باشد.

ولي شايد براي شما اين سوال مطرح شود که آيا همه کودکان ADHD دچار چنين سرنوشتي در دوران نوجواني مي شوند؟ در پاسخ به اين سؤال بايد به چند نکته اشاره کرد:

• معمولا تا سن 12-11 سالگي پر تحرکي واضحاً بهبود مي يابد اما مشکلات توجه و تمرکز بخصوص و مشکلات رفتارهاي تکانشي ادامه پيدا مي کند.

• درصدي از بيماران ADHD به دوران بلوغ که مي رسند خوب مي شوند ولي در اکثر موارد (60 در صد موارد) اين بيماري يک بيماري طول عمر است هر چند ممکن است نمود بيروني علايم تغييراتي کند بطور مثال شکل رفتارهاي تکانشي در يک کودک 4 ساله متفاوت از يک فرد 15 ساله است در صورت تشخيص و درمان به موقع بيمار مي توان از بسياري از پيامدهاي منفي آن بر زندگي فرد جلوگيري کرد.

تمام انواع ADHD به بزرگسالي کشيده نمي شوند و زندگ�� فرد را تا اين درجه دچار مشکل نمي کنند .

درمان

اگر اطلاعاتي در مورد ADHD دوران کودکي داشته باشيد حتماً مي دانيد که درمان اين بيماري در درجه اول به کمک داروست و انتظار مي رود که علايم مرکزي بيماري (اختلال توجه و تمرکز، پرتحرکي و تکانشگري) حتماً با دارو بهبود يابند و درمان هاي غير دارويي مي تواند در مواردي که کودک دچار اضطراب، اعتماد به نفس پايين، افسردگي و ... شده باشد کمک کننده باشد

والدين اين افراد بايد تحت آموزش فرزند پروري قرار بگيرند و بدانند براي بهبود رفتارهاي اجتماعي و مناسب آنها چه بايد بکنند.

در مورد نوجوانان و بزرگسالان نيز نياز به درمان دارويي به قوت خود باقي است ولي مسلم است به علت تأثيرات منفي اين بيماري بر زندگي فرد، نياز به مشاوره و درمان هاي غير دارويي نيز وجود دارد.

منبع: انجمن روانپزشکي کودک و نوجوان

مترجم سایت

مترجم سایت